آخرین اخبار آخرین اطلاعیه ها
داغ ترین مقالات پزشکان
آرشیوآفت کش ها و ابتلا به دیابت
5
11400
دیابتی ها سیگار را ترک کنند
1
11722
پیر چشمی در دیابت
3
15605
امدادرسانی به دیابتی ها
3
14786
ديابت بچه ها را بزرگ نکنيد!
2
15445
خواب نيمروز ديابت ميآورد!
2
20088
ارث والدین دیابتی به کودکان
4
18996
انگور خواص ضد دیابتی دارد
4
13504
ديابت يک بيماري پيچيده
3
18072
1- فرق دیابت نوع 1 و 2 در چیست؟ به طور كلی دیابت به چهار گروه دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت حاملگی و دیابت به علل متفرقه تقسیمبندی ميشود. در دیابت نوع1 كه % 15- 10 كل موارد دیابت را تشكیل ميدهد تولید انسولین از پانكراس (لوزاالمعده) به علت از بین رفتن سلولهای سازنده انسولین، متوقف ميشود به همین خاطر افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین كنند. دیابت نوع1 اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود مياید. در دیابت نوع2 كه بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده ميشود و % 90- 85 كل موارد دیابت را شامل ميشود انسولین تولید شده از پانكراس به خوبی عمل نميكند. در واقع یا پانكراس به اندازه كافی انسولین ترشح نميكند و یااینكه انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد كارایی لازم است. دیابت حاملگی به دیابتی گفته ميشود كه برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذرا است و بعد از اتمام حاملگی بهبود ميیابد خانمهای مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 هستند.از علل متفرقه دیابت ميتوان به جراحی، داروها (مثل كورتیكواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره كرد. 2- دیابت چیست؟ دیابت یك اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است كه در آن یا انسولین به تعداد كافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا ميرود. انسولین هورمونی است كه توسط سلول های "بتا"واقع در پانكراس ترشح ميشود و وظیفه اصلی آن كاهش قند خون است. پانكراس نیز یكی از غدد دستگاه گوارش است كه در پشت معده قرار دارد بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، كلیهها، چشم و سلسله اعصاب ميگردد. 3-آیا دیابت درمان دارد؟ هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است، حتی روشهای جدیدی مثل پیوند سلولهای بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع1 نیز به علت ضرورت مصرف داروی ضد رد پیوند به صورت مادامالعمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها برای اكثریت افراد مناسب نميباشد. با این وجود رعایت 5 اصل كنترل دیابت كه در ادامه به آنها اشاره خواهد شد باعث ميشوند تا افراد دیابتی بتوانند یك زندگی سالم با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری كنند. این 5 اصل عبارتند از: آموزش، كنترل روزانه، تغذیه صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها (قرص یا انسولین) در صورتی كه هر یك از این پایهها سست باشد تعادل و در واقع كنترل دیابت بر هم خواهد خورد. 4-علائم اولیه دیابت چیست؟ دیابت نوع یك معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پرادراری، پرنوشی، كاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا ميكند. دیابت نوع2 شروع خیلی آهستهتری دارد و شایعترین علامت اولیه آن در واقع "بی علامتی" است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع2 (تقریباً 50%) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون ميتوان آنها را شناسایی كرد با این وجود در صورت عدم كنترل مطلوب ممكن است علائمی مشابه با دیابت نوع1 نیز بروز كند. از دیگر علائم دیابت نوع2 ميتوان به عفونت های مكرر مخصوصاً در دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخمها و احساس سوزش و بيحسی در انگشتان پاها اشاره كرد. 5-چه كسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟ تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 هستند و باید هر 3 سال یكبار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند. افراد دچار اضافه وزنی كه حداقل یكی از شریط زیر را داشته باشند نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع2 هستند و انجام آزمایشات مكرر قند خون در آنها باید در سنین زیر 40 سال یا با فواصل كوتاهتر (هر 2- 1 سال) انجام شود. این شریط عبارتند از: وجود سابقه ابتلا به دیابت در بستگان درجه اول، سابقه ابتلای فرد به دیابت پنهان (مرحله پیش از دیابت)، سابقه ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه تولد نوزاد، وزن بیشتر از 4 كیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاريهای مادرزادی، بالا بودن فشارخون (فشارخون ماكزیمم بیشتر از 140 و یا مینیمم بیشتر از 90 میليمتر جیوه)، وجود اختلالات چربی خون یعنی تريگلیسرید بالاتر از 250 و یا كلسترول با دانسیته كم (HDL) كمتر از 35 میليگرم در دسيلیتر، سابقه ابتلا به كیستهای متعدد تخمدان و یا بیماريهای قلبی- عروقی (تنگی رگهای قلب، انفاركتوس قلبی یا سكته مغزی) 6-یا دیابت قابل پیشگیری است؟ در مورد دیابت نوع1 با وجودی كه تحقیقات زیادی در مورد روشهای مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است ولی در مورد دیابت نوع2 تحقیقات به روشنی نشان داده شده كه رعایت تغذیه صحیح و كاهش وزن به میزان % 7- 5 وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (150 دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلای به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است. 7-دیابت پنهان چیست و چه اهمیتی دارد؟ دیابت پنهان به حالتی گفته ميشود كه در آن قند خون بین حد طبیعی و دیابتی قرار دارد. در مورد قند ناشتا مقادیر بین 125- 100 و در مورد قندخون 2 ساعته در آزمون خوراكی تحمل گلوكز مقادیر بین 199- 140 به عنوان دیابت پنهان در نظر گرفته ميشوند. دیابت پنهان یكی از مهمترین عوامل خطرساز ابتلای به دیابت ميباشد و اهمیت آن در این است كه با تشخیص به موقع و انجام اقدامات لازم به صورت تغییر در روش زندگی میتوان به نحو مؤثری از پیشرفت دیابت پنهان به سمت دیابت آشكار جلوگیری كرد. 8-اهمیت اندازهگیری مرتب قند خون در منزل چیست؟ همان طور كه قبلاً گفته شد تغذیه صحیح، ورزش ، كنترل روزانه قندخون و مصرف داروها از اجزای اصلی درمان دیابت هستند دستگاههای اندازهگیری قندخون یا گلوكومترها به دیابتی و پزشكان آنها این امكان را ميدهند تا بتوانند به تنظیم این اجزا بپردازند شاید بتوان درمان دیابت بدون اندازهگیری مرتب قند خون را به رانندگی در جاده با چشمان بسته تشبیه كرد. اهمیت استفاده از گلوكومتر در پیشگیری از عوارض دیابت مخصوصاً در دیابت نوع1 در تحقیقات متعددی به اثبات رسیده است. این تحقیقات نشان دادهاند كه در افراد دیابتی كه قند خونشان را به طور مرتب اندازه ميگیرند و از نتیجه این آزمایشات برای تنظیم روش درمانی خود استفاده ميكنند. عوارض دیابت به نحو قابل ملاحظهی كمتر دیده ميشود. 9-كاهش وزن در افراد دیابتی چاق یا دچار اضافه وزن (دیابت نوع2) چه اهمیتی دارد؟ در دیابت نوع2 انسولین نميتواند وظیفه خود در بدن را به درستی انجام دهد و در واقع یك حالت مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. بهترین عامل این افزایش مقاومت، چربيهای اضافی بدن هستند. بنابرین با رعایت رژیم غذیی و فعالیت ورزشی منظم كه هر دو منجر به كاهش وزن و كمتر شدن چربيهای اضافی بدن ميشوند ميتوان مقاومت به انسولین را كاهش داد و بدینوسیله قند خون را بهتر كنترل كرد. اهمیت كاهش وزن در دیابتيهای نوع2 به حدی است كه ميتواند در مواقعی كه قند خون بالا نیست (زیر 200 میليگرم در دسيلیتر) به تنهایی و بدون مصرف دارو قند خون را به حد طبیعی برساند. حتی در مواقعی كه به طور همزمان دارو نیز مصرف ميشود , كاهش وزن , اثر بخشی داروها را به نحو مؤثری بیشتر ميكند. .10- آزمایش هموگلوبین A1C چیست و چه اهمیتی دارد؟ آزمایش هموگلوبین A1C كه به صورت درصد بیان ميشود نشان ميدهد كه در طول 3- 2 ماه گذشته چند درصد از هموگلوبین خون كه یكی از پروتئینهای موجود در گلبولهای قرمز است. با قند تركیب شده است هر چه این درصد بالاتر باشد بیانگر این است كه معدل قند خون طی 3-2 ماه پیش بالاتر از حد طبیعی بوده است این آزمایش وسیله بسیار خوبی بری تصمیمگیری در مورد موفقیت روش درمانی فعلی ميباشد. در واقع وقتی ميتوان درمان یك دیابتی را موفق دانست كه درصد هموگلوبین A1C او در حد قابل قبول باشد این حد قابل قبول مقدار هموگلوبینA1C زیر 8 و ترجیحاً زیر 7 درصد است. مطالعات متعددی نشان داده كه نگه داشتن هموگلوبین A1Cزیر 7 درصد نه تنها از پیدایش عوارض دیابت در چشمها، كلیهها و اعصاب جلوگیری ميكنند بلكه حتی در صورت وجود این عوارض باعث برگشت آنها شده و از پیشرفتشان جلوگیری به عمل ميآورد. آزمایش هموگلوبین A1Cرا باید ترجیحاً هر 3 ماه یا حداكثر هر 6 ماه یكبار انجام داد. 11- آیا افراد دیابتی، ميتوانند غذاهای شیرین هم بخورند؟ اصولاً غذاهای شیرین جزء یكی از گروههای اصلی غذایی هستند كه كربوهیدرات نامیده ميشوند، نان و غلات و میوهجات نیز جزء گروه كربوهیدراتها هستند. تمامی غذاهای متعلق به گروه كربوهیدرات پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوكز) تبدیل ميشوند. پس افراد دیابتی ميتوانند غذاهای شیرین حاوی شكر را جانشین غذاهای دیگر حاوی كربوهیدرات كنند. مثلاً این امكان وجود دارد تا با كم كردن از مقدار برنج یا نان در یك وعده غذایی امكان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم كرد. نكته قابل ذكر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (كالری) موجود در غذاهای شیرین ميباشد كه ميتواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آنها باعث اضافه وزن و چاقی گردد. از طرفی دیگر غذاهی شیرین گروه كربوهیدراتها بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامینها و املاح لازم برای بدن ميباشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین كردنشان با غذاهای دیگر حتماً با مشاوره متخصص تغذیهی كه در زمینه تغذیه دیابتی اطلاعات كافی دارد انجام بپذیرد. ولی بهتر این است كه افراد دیابتی به طور كلی از مصرف كربوهیدراتهای سریعالجذب مثل قند و شكر، خرما، عسل، توت خشك، كشمش و انجیر خشك تا حد امكان پرهیز نمایند. 12- منظور از اصطلاحات "واحد كربوهیدرات" و "شمارش واحد كربوهیدارت" چیست؟ از آنجائیكه "مقدار" كربوهیدرات یك غذا مهمترین عامل تعیین كننده قند خون بعد از غذاست، تنظیم مقدار كربوهیدراتی كه یك فرد دیابتی در هر وعده غذایی ميخورد از اهمیت ویژهی برخوردار است. مقدار كربوهیدرات موجود در غذاهای مختلف معمولاً به صورت گرم بیان ميشود. به مقداری از هر غذا كه حاوی 12-10 گرم كربوهیدرات باشد یك "واحد كربوهیدرات" یا به طور خلاصه "واك" گفته ميشود. منظور از "شمارش واحد كربوهیدرات" این است كه یك فرد دیابتی بتواند بعد از دیدن آموزش های لازم تعداد واك موجود در هر وعده غذایی را محاسبه كند.این امر باعث ميشود تا او بتواند تعداد واك مصرفی در هر وعده غذایی را مطابق با دستورات متخصص تغذیه تنظیم كند و بدینوسیله قند خون بعد از غذای خود را به خوبی كنترل نماید. در افرادی كه انسولین مصرف ميكنند شمارش واك از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. 13- بهترین راه درمان حملات پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) چیست؟ درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی مصرف كربوهیدراتهای ساده و با جذب سریع است كه به سرعت تبدیل به قند (گلوكز) شده و جذب خون ميگردند. از جمله این انتخابهای مناسب ميتوان به حبه قند، آب میوه و نوشابه گازدار اشاره كرد. مصرف شكلات یا بیسكویت مناسب نیست چون این غذاها حاوی چربی فراوان هستند كه باعث دیر جذب شدن قند خون موجود در آنها ميشود. نكته قابل ذكر دیگر رعایت تعادل در مصرف غذاهی شیرین هنگام هیپوگلیسمی است زیرا مصرف بیش از حد و پشت سرهم ین غذاها باعث بالا رفتن قند خون ميشود. بهترین كار این است كه مقدار مناسبی از این غذاها (5-4 حبه قند و یا یك لیوان آب میوه یا نوشابه) خورده شود و اگر پس از گذشت 15 دقیقه هنوز علائم هیپوگلیسمی باقی مانده بود همین تعداد دوباره مصرف شود. 14- رعایت چه نكاتی قبل از شروع فعالیت ورزشی در افراد دیابتی لازم است؟ تمامی افراد دیابتی قبل از شروع فعالیت بدنی باید با پزشك معالجشان مشورت كنند تا در صورت لزوم بررسیهای لازم از نظر وجود عوارض دیابت (مثلاً معاینه ته چشم و یا نوار قلبی) صورت بگیرد. از آنجائیكه ورزش باعث افزایش مصرف قند در بدن ميشود قند خون را پایین بیاورید بنابراین اگر فرد دیابتی از داروهای پایینآورنده قند خون (قرص یا انسولین) استفاده ميكند لازم است تا قند خون خود را قبل از شروع ورزش اندازه بگیرد و در صورتیكه مقدار آن كمتر از mg/dl 100 باشد به علت احتمال افزایش بیشتر آن در طول فعالیت بدنی، باید ورزش كردن را تا زمان كنترل قند خون به تعویق انداخت. افرادی كه دیابت آنها فقط با رژیم غذایی كنترل میشود نیازی به مصرف میان وعده قبل از ورزش ندارند. 15- منظور از اصطلاح "كنترل سختگیرانه دیابت" چیست؟ كنترل سختگیرانه دیابت روشی است كه در آن 5 پایه اصلی درمان دیابت یعنی آموزش، كنترل روزانه، تغذیه صحیح ، فعالیت جسمانی و داروها به طور همزمان مورد استفاده قرار ميگیرد و لازمه آن مشاركت فعال فرد دیابتی در طرح درمانی ارائه شده توسط "تیم مراقبت از دیابت" شامل پزشك معالج، پرستار آموزش دیده و متخصص تغذیه ميباشد. یكی از ملزومات این روش انجام آزمایشات مكرر قند خون در منزل و بكارگیری نتایج آنها در تنظیم داروها و نحوه تغذیه و فعالیت بدنی ميباشد. با وجودی كه روش كنترل سختگیرانه دیابت ممكن است در ابتدا مشكل و پرهزینه به نظر برسد. ولی دارای نتایج بسیار عالی در زمینه بهبود كیفیت زندگی افراد دیابتی و پیشگیری از عوارض دیابت (كه خود بسیار هزینه بر هستند) ميباشد. انجام تزریقات متعدد انسولین (حداقل 4 بار در روز) یكی از روشهای مشهور انسولین درمانی در كنترل سختگیرانه دیابت مخصوصاً دیابت نوع 1 است. 16- اهمیت كنترل فشار خون در افراد دیابتی چیست؟ تحقیقات جدید نشان دادهاند كه اهمیت كنترل فشار خون بالا در افراد دیابتی به منظور پیشگیری از عوارض دیابت به اندازه اهمیت كنترل قند خون است. به همین خاطر دیابتيها باید فشار خون خود را به دقت كنترل كنند (فشار خون ایدهآل برای این افراد فشار ماكزیمم كمتر از 13 و مینیمم كمتر از 18 میليمتر جیوه است). عوامل دیگری به كنترل بهتر فشار خون كمك ميكنند عبارتند از: كاهش وزن (در صورت وجود چاقی)، كاهش مصرف نمك، ورزش مرتب، ترك سیگار و مصرف نكردن الكل |